DERDE SCHOOLDISTRICT in de provincie Zeeland bezocht door H. Wijnbeek in 1838

Schoolopziener Ab Utrecht Dresselhuis, predikant bij de Hervormde gemeente te Wolfaartsdijk. Deze schoolopziener bezit groote geleerdheid, in ?t bijzonder in de oudheidkunde van Zeeland. Hij is bovendien een verstandig ijveraar voor de verbetering van het onderwijs. Jammer dat hij het gebrek heeft van hardhoorendheid. Dit schooldistrict bestaat uit het eiland Zuid-Beveland en het daarmede sedert 1818 vereenigd eiland Wolfaartsdijk. Het bevat, behalve de stad Goes, 29 dorpen. 18 zijn er door Wijnbeek bezocht, zijn beschrijving hiervan is erg summier.

Goes. Ik vond hier eene diaconie- en weesschool en vier stadsscholen: twee Nederduitsche. eene Fransche dag- en kostschool voor jongens en eene voor meisjes. De diaconie-armenschool heeft een vrij goed lokaal. Het onderwijs voldeed mij in allen deele. lleenlijk waren de lees boekjes boven de vatbaarheid van kinderen uit den geringen stand. och het gelezene werd goed uitgelegd, Het geheugen werd geoefend door al de leerlingen eener klas in koor het van buiten geleerde te laten opzeggen. De logische en taalkundige ontleding werd gepast aangewend. Men rekende er vlug uit het hoofd, schreef goed, was er bekend rnet de aardrijkskunde van Zeeland, zong er in iedere klasse afzonderlijk lief en zuiver. Er was algemeen veel leerlust, kortom, de onderwijzer J. Kruysse levert aan de maatschappij zeer nuttige leden voor hunnen stand. Het getal aanwezige kinderen bedroeg nagenoeg 200.
Van de twee Nederduitsche scholen is de eene voor den geringeren,
de andere voor den deftigen stand. Die van de geringere heeft een goed lokaal. Doch de leerwijze was matig. Die voor den fatsoenlijken stand heeft twee afzonderlijke vertrekken, die slechts matig waren. Het onderwijs was er beter dan in de laatstgenoemde, doch evenaarde niet dat der diaconieschool.

De Fransche school wordt gehouden in eene ruime bovenzaal door P. J. H. van den Breel een kundig onderwijzer, die het Fransch grondig doch niet met eene volkomen zuivere uitspraak onderwijst. De geschiedenis, vooral die der oude volken, zooals meestal in de Fransche scholen werd er beter behandeld dan de vaderlandsche. Het allerbest was het onderrigt in de reken-, stel- en meetkunde. Er waren 27 dag- en 2 kostleerlingen. Als kostschool was de inrigting niet meer dan matig, de woning, welke van de stad is, vrij wel is ingerigt.
De Fransche meisjesschool werd gehouden door Mevrouw Kanter, geb. Groeneyk, eene brave, zachtzinnige, godsdienstige en kundige onderwijzeres en opvoedster. Er wordt altijd Fransch gesproken en daardoor hebben de leerlingen eene groote gemakkelijkheid in het spreken dier taal. Deze wordt er buitendien zeer grondig en met een zuivere uitspraak geleerd. Dit is ook het geval met het Hoogduitsch, terwijl de geschiedenis en aardrijkskunde voldoende voor meisjes behandeld werden. Er waren 27 dag- en drie kostleerlingen. Ook als kostschool is deze, school aanbevelingswaardig. De woning echter, waarin de stad niet voorziet, doch wel mogt voorzien, uit belangstelling in deze verdienstelijke vrouw, is slechts middelmatig.

In deze stad heb ik met den schoolopziener een onderwijzergezelschap bijgewoond. De werk zaamheden, veelal door den schoolopziener bestuurd, hadden er eene nuttige strekking ter vermeerdering niet alleen van de kundigheden derzelver leden, maar ook van hunne geschikt heid voor het onderwijs.

Gemeentescholen.

Van de 27 gemeentescholen zijn er 18 door mij bezocht. De meeste lokalen zijn zeer goed (zelfs eenige fraai). Zoodanig zijn zij te Baarland, 's-Gravenpolder, Hoedekenskerke, IJerseke, Kapelle, Kloetinge (te weten in het laatst gemelde dorp tijdens mijn bezoek nog niet, maar sedert voltooid nieuw gebouw, wordende er toen nog in het oude gebouw schoolgehouden), te Oudelande, Schore en Wolfaartsdijk. Te klein of te laag zijn de meeste overige lokalen; vele derzelve zijn een gedeelte der kerk, gelijk eenige der zoo even genoemde. Doch deze zullen allengs verbeterd worden.
Met het schoolonderwijs is het schier overal, ofschoon in verschillende mate, wel gesteld. In dit opzigt munten uit de scholen te Heinkenszand, waar een jong ondermeester den zieken (sedert overleden) onderwijzer verving en veel geschiktheid aan den dag legde, doch niet vrij was van pedantisme. Te Kloetinge waar een zeer oud man nog ijverig bezig was, en uitmuntend onder steund werd door zijnen ondermeester J. Zachariasse. En te Wolfaartsdijk. Te Baarland is de onderwijzer door ouderdom ongeschikt geworden.