DE LAGERE EN MIDDELBARE SCHOLEN IN GELDERLAND beschreven door H. Wijnbeek in 1843
H. van Wijnbeek was van 1832 tot 1849 hoofdinspecteur van het onderwijs in Nederland
Hij reisde door heel Nederland en schreef rapporten over scholen in vele dorpen en steden. De beschrijvingen van zijn bezoek aan Gelderland zijn in een verslag van 1843 verwerkt.
1. EERSTE SCHOOLDISTRICT. Veluwezoom:. Mr.C.Robide van der AA. Rozendaal, Rheede, Velp, Elkum, Dieren, Spankeren, Renkum, Oosterbeek, Heelsum. Neder-Veluwe: Ede, Bennekom, Lunteren, Scherpenzeel, Barneveld, Voorthuizen. Middel-Veluwe: Apeldoorn, Het Loo, Beekbergen.
2. TWEEDE SCHOOLDISTRICT. Mr.A.W. Engelen. Over-Veluwe: Voorst, Wilp, Twello, Terwolde, Nijbroek, Ilde, Emsterink, Vaassen, Epe, Wapenvelde, Heerden, Oldenbroek, Doornspijk, Ermelo, Nunspeet, Harderwijk. Neder-Veluwe, Putten, Hoevelaken, Heerden.
3. DERDE SCHOOLDISTRICT. Baron G. van Heeckeren. Linkeroever van den IJssel (1841 ?) Brummen, Empe. Middel-Veluwe: Voorst. 1842 Rechteroever van den IJssel: Almen, Gorsel, Epse, Dort, Warnsveld, Vierakker, Vorden, Bronkhorst.
4. VIERDE SCHOOLDISTRICT. Eerste afdeling. A. Baron van der Borck van Vorden. Lochem, Laren, Barchem, Borkulo, Geesteren, Gelzelaar. Tweede afdeling. L. Lasonder. Eibergen, Lichtenvoorde, Zieuwent, Winterswijk, Aalten.
5. VIJFDE SCHOOLDISTRICT. Van Woelderen. Wisch, Varsseveld, Zinderen, Zilvolde, Terborg, Ulft, Berg, s Heerenberg, Zeddam, Didam, Gaanderen, IJzervoorden, Doetinchem.
6. LATIJNSCHE SCHOLEN IN GELDERLAND 1834. Arnhem, Zaltbommel, Doesburg, Doetinchem, Elburg, Groenlo, Harderwijk, Nijmegen, Wageningen, Zevenaar, Zutphen.
1846. Arnhem, Nijmegen, Zutphen.
1849. Harderwijk, Elburg.
HET ONDERWIJS IN GELDERLAND TUSSEN 1830 EN 1850 VOLGENS DE RAPPORTEN VAN DE HOOFDINSPECTEUR WIJNBEEK MEDEGEDEELD DOOR Dr. R. REINSMA
Aan Zijne Excellentie, den Minister van Binnenlandse Zaken, 's-Gravenhage, den 27 Maart 1843. Bij missive van den 30 November 1841 heb ik de eer gehad Uwe Excellentie te bieden mijn verslag der in dat jaar door mij gedane bezoeken der lagere scholen in het grootste gedeelte van Gelderland. Er zijn in dat jaar overgebleven scholen ten platten lande in de vijf eerste schooldistricten. Die scholen, door mij in het vorige jaar bezocht zijnde, heb ik thans de eer, mijn verslag deswege aan te bieden, terwijl ik mij veroorloof Uwer Excellentie aandacht te verzoeken op een gedeelte van het slot.
NADER VERSLAG VAN DEN STAAT DER LAGERE SCHOLEN IN GELDERLAND, MEER BEPAALDELIJK DIE DER VIJF EERSTE SCHOOLDISTRICTEN EN PLATTENLANDE, WELKE IN DEN ZOMER VAN I842 BEZOCHT ZIJN; STREKKENDE HETZELVE TEN VERVOLGE VAN HET VERSLAG, ER TEN JARE 1841 IN DIE PROVINCIE BEZOCHTE LAGERE SCHOLEN VAN DEN 30 NOVEMBER 1841
's-Gravenhage, den 27 Maart 1843
De inspecteur der Latijnsche scholen en van het Middelbaar en Lager onderwijs.
NOTEN
N.B.: De inleiding op Het Onderwijs in Gelderland tussen 1830 en 1850 is afgedrukt in deze bijdr. en Meded. (1962/64) P. 291 294. Aldaar is ook het verslag over 1835 opgenomen. 295-327- In Bijdr. en Meded. LXV (1971) P. I53-I95 zijn het voorlopig verslag én het verslag over : medegedeeld.
1. Archief Binnenlandse Zaken, vde afdeling, I-4-1843, no. 76.
2. Later heeft men in de Drususgracht een verbinding gezien van Utrecht met de Vecht.
3. Wijnbeek bedoelt hier zeer waarschijnlijk Ds D. A. Detmar, die van 1834-'44 predikan Ede was; hij leefde van I774-1844; studeerde theologie te Utrecht; predikant te De Vuurs (18o6), Wijk bij Heusden (1807), Woerden (1815) en Ede.
4. Zie aldaar. (Bijdr. en Meded. Lxv (I97I) P- i68-i69).
5.idem (Bijdr. en Meded. Lxv (I97I) P. I57).
6. W. C. H. Staring,18o8-1877, beroemd geoloog en landhuishoudkundige, zoon van de kende dichter.
7. Bartholomeus Doorenweerd, van zijn hand verschenen o.a.: Bijbelsche verhalen uit Oude Testament; Een leesboek voor de Nederlandsche jeugd.