210308 Collectie. Over het werk aan de verzameling filmstroken door Rien van Buren

 Sinds een jaar nu wordt in het depot van het museum gewerkt aan het orde­nen, registreren en digitaliseren van de grote voorraad filmstroken, die in het onderwijs tussen ca. 1930 en 1980 zijn weg vond. Filmstroken werden niet alleen voor schoolradioprogramma's gebruikt. Ze konden ook los vertoond worden en dan door de leerkracht van commentaar worden voorzien, waarbij deze zijn tekst al dan niet uit een boekje haalde. Vermoedelijk werden de meeste filmstroken zonder begeleiding door de schoolradio vertoond.

Uitzoekwerk

Toen ik aanving met mijn werkzaam­heden bij het Nationaal Onderwijs­museum, was de verzameling film­stroken die het museum bezat nog ta­melijk ongeordend. Grote aantallen filmpjes (het gaat om vele duizenden, waaronder ook veel dubbele exem­plaren), lagen door elkaar in dozen en die stonden dan ook nog eens op ver­schillende plaatsen in het depot opge­steld. Het heeft wel een paar maan­den geduurd vooraleer alles gerang­schikt was: de verschillende merken bij elkaar en dan weer een onderver­deling naar de soort uitgave van dat merk. Van het merk Fibo is er op die

manier bijvoorbeeld een onderverde­ling gekomen in `Marshall-hulp­filmpjes', gewone Fibo-filmpjes, KRO-filmpjes, enz. Bij de verdere rangschikking op nummer in de subseries rees vaak het probleem van een gebrekkige docu­mentatie, alhoewel dat bij sommige series juist geen probleem is, zoals bij de keurig geordende en beschre­ven NCRV-filmpjes, geproduceerd door Polygoon. In de toekomst hoop ik door lezen en ander onderzoek meer zicht te krijgen op de geschie­denis van de afzonderlijke producen­ten en series van filmstroken, alsme­de op de bijdrage die de omroepen geleverd hebben. Overigens moesten de bij de filmstro­ken behorende tekstboekjes ook uitge­zocht worden.

 Registratie

Dat wat geordend is, kan ingevoerd worden in de database die het geheel van de collectie van het museum moet gaan bevatten. In dit geval betreft het de categorie `Audiovisueel'. De in­ventariskaart bevat te verwachten za­ken zoals titel, producent, opdrachtge­ver, materiaal waaruit de filmstrook vervaardigd is (meestal acetaat, zelden nog het licht ontvlambare nitraat), etc. Natuurlijk komt daar ook op te staan waarover het filmpje gaat en worden er trefwoorden toegekend aan de ver­schillende beelden om het zoeken te vergemakkelijken.

Digitalisering

Belangrijk voor het museum is de di­gitalisering en wel vanwege de toe­komstige toepassingsmogelijkheden. De filmstroken worden gescand en in tif-formaat opgeslagen op de PC. In dit formaat worden de beelden op een CD-R gebrand, zodat eventuele be­langstellenden die zelf met behulp van een kopie voor hun eigen doeleinden kunnen benutten. Dan worden de tif­bestanden omgezet in jpg-bestanden, welke vervolgens toegevoegd worden aan de database. Bij iedere inventaris­kaart die een filmstrook beschrijft zal het dan zo zijn dat tevens de erbij be­horende beelden op de PC bekeken kunnen worden.

De eerste subserie die op deze wijze gereed is gekomen, is er een van pro­ducent Fibo uit Driebergen, destijds Filmstudio Nieuwendijk geheten. Het betreft de serie filmstroken die met geld van de Marshallhulp vervaardigd is.

In de toekomst zou het dan zo moeten zijn, dat een ieder die -om wat voor reden dan ook - beelden over een be­paald onderwerp zoekt, in de database kan gaan speuren via het zoeksysteem daarvan. Stelt u zich bijvoorbeeld de leerling of student voor die een werk­stuk of scriptie moet maken en daarbij illustraties wil toevoegen! Voor hem is het bestand een echte mer à boire, want het aantal onderwerpen is schier onbeperkt.

Andere toepassingen

De beelden van de filmstroken ge­bruik ik verder voor het maken van Powerpoint- presentaties. Het is sinds februari van dit jaar de gewoonte om in het voormalige `Prentenkabinet' in het museum een kleine tentoonstelling te houden -liefst met een actueel on­derwerp- met voorwerpen die ge­woonlijk niet opgesteld worden, maar in het depot opgeslagen zijn. De com­puterpresentatie wordt er vertoond in samenhang met een aantal bijpassende schoolplaten en wat kleiner materiaal. Een andere toekomstige toepassing - en wel een met een groter bereik - is het op het internet plaatsen van het beeldmateriaal via de website en Ken­nisnet.