210205 Schoolradio met filmstroken door Andre Deckers

Met oog en oor - de wereld door de schoolreis van Jan en Hennie.In deze COLLECTIE is gekozen voor een NCRV schoolradio uitzending. Het materiaal bij deze uitzending, weer bijeengebracht door Rien van Buren, bestond toen uit: a. het boekje voor de leerkracht, b. de filmstrook, c. de radiouitzending. Door de beelden te combineren met een korte weergave van de gesproken en geschreven tekst is dit artikel ontstaan. Het geheel ademt heel duidelijk de geest van de jaren zestig.

Wij gaan vandaag niet rekenen, niet schrijven en niet tekenen. Wij trekken heel het eiland door en zingen dan in koor: Wij zijn op reis, op reis, op reis. Wij drinken melk, wij eten ijs. Het is zo fijn, zo fijn, zo fijn, q. op reis te zijn.

Een schoolreis brengt niet alleen de stads- en dorpsjeugd dichter bij elkaar, maar op zo'n reis zijn ook goede manie ren en goede omgangsvormen te leren.            Bldz.11.

In 1963, het jaar waarin deze NCRV schoolradiouitzending tot stand kwam, was een schoolreisje een welkome onderbreking van het schoolleven. Uit het beschaafd gezongen lied zou men kunnen opmaken dat dit reisje naar Vlieland het onderwerp van deze uitzending is. Maar anders dan men zou verwachten  worden de beelden gebruikt voor een les hoe het hoort'. Zo had de heer F. Kiela uit Elsenerbroek, die volgens de keurige omroeperstem de filmstrook samenstelde, het bedacht. Volgens het boekje voor de leerkracht moet hoe-het-hoort in ruimste betekenis genomen worden. Naast etiquette komt ook hygiene aan bod.

Op de titeldia DE SCHOOLREIS van Jan en Hennie komt het vakantiehuis op Vlieland in zicht, Jan, medeverteller naast de meester, verzucht dat de rust op Vlieland (de bagage komt met paard en wagen) in scherp contrast staat tot het drukke verkeer in Markelo (?) of Delft. Het spel van de kinderen voor het huis lokt hem wel.

1. Op deze dia komt de etiquete ruim aan bod, Hennie (achter het raam) laat op het laatste ogenblik de juffrouw voorgaan, want zo-hoort het joh toon is gezet, want die kreet zal de hele week weerklinken zegt Jan. De 'vader en moeder, aardige mensen, heten hen welkom. De 'vader' wil niks zeggen over hoe-het-hoort. Ze begrijpen natuurlijk allemaal wel, dat ze anderen helemaal geen overlast mogen aandoen en de boel net zo schoon moet blijven als op dit moment. Verder mogen ze alles.

2. Het tafeldekken is volgens de radiostem echt iets voor meisjes, zoals Janneke bijvoorbeeld. De plaats van het bestek wordt door de meester uitgelegd. "Grappig, je weet nu hoe-het hoort bij tafeldekken."

3. Met mes en vork brood eten (mes in je rechter, vork in je linkerhand) is moeilijker dan met je handen. Je moet leren dat het-zo-hoort op bepaalde plaatsen. Niet één soort beleg eten, maar gevarieerd, zodat iedereen dezelfde keus heeft.

4. Afwassen met een vrolijk liedje is het een gezellig werkje. Hulpvaardigheid, het-hoort-zo. Corvee, dat moet gauw van de baan. Zo'n afwas is heel gauw gedaan. Wij werken even flink hard door en zingen saám in koor:Wij wassen af, ja af, ja af. Dat is voor ons toch echt geen straf. Het is wel fijn, wel fijn, wel fijn, corvee te zijn.

5. `s Avonds moet de vlag worden binnengehaald. Niet de grond raken met de vlag. Je staat er netjes bij, geen pet op, liefst in de houding.

6. Tanden poetsen, tandvlees meeborstelen. In 't begin bloedt zijn tandvlees; toch neemt Jan zich voor dit te blijven doen. Bacteriën maken im mers gaatjes. Spartaanse methoden worden niet geschuwd. Je borst en je voeten wassen met koud water. Heerlijk! Als je de lakens niet vuil maakt is dat een vorm van beleefdheid.

7. Brave kinderen maken even pret, maar blijven niet aan de gang. Je ondergoed doe je `s nachts uit. Het-hoort-zo, want het moet luchten. Verder ramen open en je bent nooit verkouden. De meester zegt: "Vlug slapen gaan en niet meer op de bedden staan. Dat kan hij nu wel zeggen hoor, wij zingen dan in koor: Wij zijn in bed, in bed, in bed. Wij slapen niet, wij maken pret. Het is zo fijn, zo fijn, zo fijn, in bed te zijn.

8. Meester keert elke dag veertig cent uit van het ingenomen zakgeld. Allemaal evenveel. 'Veel geld uitgeven is geen kunst.' Niet te lang in het dorp blijven, een half uur. Eerst kijken, dan rekenen, dan kopen. En. gedraag je netjes. Zo-hoort-het-joh.

9. Even vakantie. Geluid van de zee, van vogels. Op het strand vind je van alles. Schelpen voor een schelpendoosje. Ook een kist met 'vergift'. Dus politie erbij, zo-hoort-het.

10. Het beklimmen van de strandtrap lijkt vanzelfsprekend in een strandvakantie, maar is dat allerminst. Jan vraagt zich boven af of hij wist hoe-het-hoort? De meester stelt hem gerust, trap op; dan gaan mannen voorop. Hennie deed het fout, want die liep achter de meisjes.

11. De speurtocht in de duinen wordt elk jaar georganiseerd door de dominee. Er zijn controleposten, wantje kunt punten verdienen. Onderdeel van de tocht is een pick-nick aan het strand. Het brood nam je mee in plastic zakjes, die bewaar je wel. Maar papieren zakken en sinaasappelschillen gooi je ook niet weg. Dat-hoort-niet-joh.

12. Als iedereen alle bloemen, zoals zonnedauw, een vleesetende plant, plukt, blijft er voor een ander niets over. Dat-hoort-niet. Dus niet meenemen, drogen en inplakken, maar tekenen of fotograferen.

13. Jan is de fotograaf en Hennie zijn assistent. Gemaakte foto's moet je thuis inplakken, anders is het zonde van het geld.

14. Naar huis, de `OOST-VLIELAND' ligt klaar voor vertrek De boot ligt in de haven klaar. Dag Vlieland, tot het volgend jaar. Het was hier heel erg prettig hoor, dus zingen wij in koor:Wij gaan naar huis, naar huis, naar huis, Wij varen terug, straks zijn wij thuis. Het was zo fijn, zo fijn zo fijn,op reis te zijn.