Collectie en tentoonstellingen

150405. Nieuws uit het museum. Operatie kerncollectie

Sinds oktober 1997 is het personeelsbestand van het museum flink uitgebreid. Een nieuwe werkgelegenheidsmaatregel die binnen de gemeente Rotterdam van kracht werd, heeft het museum in staat gesteld vijf tijdelijke gesubsidieerde arbeidsplaatsen te scheppen. In deze zogeheten "Baan+‑regeling" kunnen hoger opgeleiden 2 jaar werkervaring opdoen in een partime baan van maximaal 24 uur per week. Het Nationaal School beschikt nu over een bibliothecaresse, een registrator, een projectmedewerker voor het Jaar van het Handschrift en 2 depotmedewerkers.

In De School Anno kunt u de komende tijd lezen waar deze nieuwe medewerkers mee bezig zijn. De spits wordt afgebeten door de nieuwe depotmedewerkers, Miro de Ruiter en Henk van Veelen. Zij assisteren conservator Tijs van Ruiten bij het inventariseren, selecteren en beschrijven van de enorme hoeveelheid objecten die zich in de loop van de jaren in het depot hebben opgestapeld. Een enorme klus die de naam Operatie Kerncollectie draagt. Hieronder doen zij verslag van hun eerste ervaringen in het depot; eerst Henk dan Miro.

Het was wel even wennen in het begin... In het depot van het schoolmuseum zijn we, bijna letterlijk, tot over onze oren bedolven onder de historische objecten. Hoewel ik geschiedenis heb gestudeerd wist ik van de geschiedenis van het onderwijs niet al te veel, alleen de grote lijnen. Van de grote hoeveelheid leermiddelen uit verschillende tijden die we in het depot tegenkomen wist ik nauwelijks iets. Nu, een maand na aanvang, merk ik dat mijn nieuwsgierigheid en belangstelling steeds meer geprikkeld worden. Een van de dingen die me boeien zijn de stereofoto's uit het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Het zijn dubbele foto's op karton die met behulp van een stereoscoop een driedimensionaal beeld te zien geven. Deze foto's zijn in grote hoeveelheden in mapjes en doosjes te vinden. Er zijn series van diverse uitgevers en over verschillende onderwerpen. Zo zijn er enkele Duitse series uit het begin van de eeuw van het Naturwissenschaftlichstereographischer Verlag in Berlijn die vooral onderwerpen uit de biologie behandelen. Deze series waren speciaal voor het onderwijs bestemd. De plaatjes waren, volgens het bijschrift bij de serie, voor scholen een goedkope manier om de leerlingen te laten kennis maken met de resultaten van onder andere microscopisch onderzoek. Op een mapje met foto's over de voortplanting bij dieren wordt verder nog opgemerkt dat deze foto's, voornamelijk microscopische opnamen van algen, zeeegels en insectenlarven, kunnen bij dragen aan 'die verständige und sachliche Fórderung der sexuellen Aufklärung der reifere Jugend'.

Naast de Duitse foto's over biologie is er ook een aantal series over aardrijkskunde met plaatjes van verre oorden, vulkanen en exotische volkeren te vinden. Ook zijn er nederlandse series over het voormalig Nederlands Indie. Zulke driedimensionale foto's moeten in een tijd waarin er nog geen televisie, internet en kleurenfilm bestond en de meeste mensen niet de mogelijkheid hadden om ver te reizen een enorme indruk op de leerlingen hebben gemaakt.

De komende tijd wil ik me naast het andere werk in het depot gaan bezig houden met wat onderzoek naar de achtergronden van deze stereografische series.Over de resultaten zal ik wellicht later dit jaar berichten in de School Anno.

Evenals bij Henk was mijn kennis van de geschiedenis van het onderwijs vrij beperkt toen ik bij het schoolmuseum kwam te werken. Maar gaandeweg komen we steeds meer te weten. Zo hebben wij ons de afgelopen maand bezig gehouden met een eerste inventarisatie van onder andere schoolplaten, boeken en leer­methodes. Gedurende een week zijn we bezig geweest met het bekijken en om­schrijven van allerlei oude apparaten voor het natuur­en scheikundeonderwijs. Van sommige toestellen, zo­als electriseermachines en maagdeburger halve bol­len, is het al gauw duidelijk waar ze voor dienden. Dit is echter niet bij alle apparaten even gemakkelijk te achterhalen. Vaak lukt het met behulp van oude na­tuurkundeboeken waarin proeven staan beschreven er alsnog achter te komen. Ook de catalogi van fabri­kanten van deze toestellen bieden vaak uitkomst. Het zal duidelijk zijn dat dit een tijdrovend karwei is. Hoe­wel de Operatie Kerncollectie nog maar net begon­nen is en geruime tijd zal duren, geeft het voldoening om nu al de eerste resultaten te zien.