220409. Boekbespreking

Cor Bruijn (2004), De voetreis naar Sneek, Rotterdam: Ad Donker, 208 blz., ISBN 90-6100-558-2

 Cor Bruijn (1883-1978) de schrijver van Sil de Strandjutter en eens onderwijzer aan de eerste humanitaire school in Nederland in Laren, is inmiddels al lang overleden. Dat nu toch nog een boek van hem verschijnt is te danken aan zijn dochter, Margreet Bruijn. Zij vond bij de nalatenschap van haar vader een manuscript, dat nooit gepubliceerd is geweest. Het is een relaas van een schoolreisje dat Cor Bruijn met zijn klas ondernam toen hij onderwijzer was aan de humanitaire school in Laren. In 1908 ging hij samen met zijn vrouw en tien leerlingen op stap vanuit Laren naar het Friese Sneek. De reis ging via Wormerveer langs het ouderlijk huis van Bruijn, waar ze een gastvrij onthaal kregen. Om de kosten te drukken waren de overnachtingen en warme maaltijden hij particulieren: vrienden en familie van Bruijn en de leerlingen. Lange afstanden legden ze lopend af sommige stukken deden ze met openbaar vervoer, een bus, boot, tram of trein. De bootreis van Enkhuizen naar Stavoren was een noodzakelijk onderdeel om de voetreis in een week te kunnen volbrengen. Het schoolreisje past in het totaliteitsonderwijs dat de school bood. Uit verkoop van op school met handenarbeid gemaakte producten en de opbrengsten van de schooltuin spaarde men het geld hij elkaar voor de reis. Niet handwerken maakten de leerlingen de linnen rugzak voor de reis. De reis werd in de klas uitgebreid voorbereid. Allereerst natuurlijk de route. maar daarnaast ook de bezienswaardigheden die ze ondereg zouden zien. Reisbenodigdheden werden besproken. Van dit alles hield de klas van Bruijn een verslag bij.

Het verhaal van de reis heeft het karakter van een dagboek. We leren de kinderen kennen die aan de reis deelnamen en hun enthousiasme voor de onderneming. Elke dag van de reis wordt van begin tot eind weergegeven niet alle lessen en belevenissen van die dag. Als zodanig geelt het verslag een aardig tijdsbeeld. We krijgen een indruk van hoe men leefde en de kost verdiende, wat er op het land groeide, productieprocessen en hoe het openbaar vervoer was. In het uitgebreide woord vooraf van Margreet Bruijn komen oud-leerlingen aan het woord. die toen de reis hebben meegemaakt. Tevens verschaft Bruijn inzicht in het functioneren van de humanitaire school en de idealen die eraan ten grondslag lagen. Het woord vooraf bevat tevens een biografie van Cor Bruijn, fragmenten uit zijn brieven aan bekenden over de school en een overzicht van zijn publicaties. Bij elkaar is het een mooi boek geworden, dat smaakvol is geïllustreerd met oude foto's en prenten en dat een aardig beeld geeft van onderwijsvernieuwing en onderwijsidealen uit het begin van de twintigste eeuw.

 Marjoke Rietveld-van Wingerden