220208. Boekbespreking

 D. den Backer, C. Huurman, H. 'leeleman-Zwarteveld (red.) (2003), Een wereld van verschil..... 1903 2003, Bergschenhoek: Vereniging voor Protestants-christelijk Onderwijs Bergschenhoek. 232 blz.

 In 1903 is in Bergschenhoek een schoolvereniging opgericht die zich ten doel stelde een bijzondere protestantschristelijke school op te richten naast de bestaande openbare school. Op de oprichtingsvergadering kwamen overigens maar vier mensen: de samenroeper, predikant van de plaatselijke Hervormde Kerk, en twee gemeenteleden. Toch zetten ze hun plan door. Dat had succes, want de vereniging groeide in ras tempo. In 1908 kon de school worden geopend met slechts vijf kinderen, een aantal dat een jaar later was gegroeid tot 59.

Het boek begint met een interessante voorgeschiedenis van christelijk onderwijs en Bergschenhoek. De openbare school werd namelijk tot ver in de negentiende eeuw door de kerk bestuurd en de lokale overheid vond dat een handige kostenbesparing. Dat kwam bijvoorbeeld tot uitdrukking in de aanstelling van de onderwijzer, die tevens voorlezer of klokkenluider van de kerk was. Daarin kwam langzamerhand verandering als gevolg van de onderwijswet van 1857, maar toch bleef het christelijke karakter van de school behouden. Het op de school verstrekte godsdienstonderwijs kwam echter buiten de schooltijden te vallen. Toch klaagde het kerkbestuur over achteruitgang in kennis bij kinderen, met name kennis van de catechismus en psalmen. Dat en nieuwe subsidieregelingen na 1889 stimuleerden de kerk om na te denken over een eigen christelijke school, die dan uiteindelijk in 1908 geopend is. De ontwikkelingen van deze christelijke school volgen de auteurs op de voet door van jaar tot jaar de gebeurtenissen weer te geven, zowel van de school en het schoolbestuur als de maatschappelijke en kerkelijke ontwikkelingen die mede de school bepaalden. Zo deden na 1960 vrouwen intrede in het schoolbestuur en wilden ouders medezeggenschap. Na 1989 kwam er meer samenwerking met andere scholen, zowel bestuurlijk als op schoolinhoudelijk gebied. Dat was mede het gevolg van overheidsbeleid dat gericht was op schaalvergroting, professionalisering van schoolbesturen, samenwerking met speciaal onderwijs en het inschakelen van een schoolbegeleidingsdienst. Bovendien leidde ontzuiling in de samenleving en schoolpopulatie, samenwerking en bestuurlijke vernieuwing tot een bezinning op de identiteit van de christelijke school. Herinneringen van leerlingen, onderwijzers en schoolbestuurders, geplaatste in kaders, brengen de nodige afwisseling. Inderdaad, is er een wereld van verschil tussen deze school in 2003 en 1903, al kijken we alleen maar naar de foto's. Ter afsluiting van het boek zijn talloze oude klassenfoto's en groepsfoto's van leerkrachten opgenomen. Het boek ziet er goed verzorgd uit: groot formaat, goede kwaliteit papier, rijk aan illustraties en overzichtelijk.

Marjoke Rietveld-van Wingerden