180307. Boekbespreking

 J. Kempeneers e.a. 1999 Herdenk de trouw: 50 jaar christelijk onderwijs te Sint-Philipsland, 1949-1999.Sint-Philipsland: Koningin Julianaschool, Stichting voor Basisonderwijs op Gereformeerde Grondslag, ISBN: 90-9012458-6

 Het schiereilandje Sint-Philipsland heeft een katholiek klinkende naam en het hangt aan Brabant, maar het is een vooruitgeschoven post van de Zeeuwse calvinisten. In het mooie en zeer rijk geïllustreerde gedenkboek draait het om “de Heere en Zijn Woord” in het onderwijs te Flupland (zoals men in de regio zegt). Ze zijn er behoudend: pas in 1990 honoreerde het bestuur een verzoek van het personeel om, naast de zestiende-eeuwse berijming door Datheen, ook de nieuwe van 1773 te mogen gaan gebruiken (pp. 115 en 149). Toch heeft uiteraard, ondanks de traditionele religieuze inslag, de modernisering op de meeste facetten krachtig ingewerkt: schoolbouw, onderwijskundige opvattingen, didactiek, projectonderwijs, inspraak, ouderparticipatie en zelfs “democratisch burgerschap” en “rationeel denken” als onderwijsdoelen (p. 8).

De Koningin Julianaschool mag dan weliswaar pas een halve eeuw bestaan, dit betekent natuurlijk niet dat orthodox-protestants onderwijs op Sint-Philipsland pas zo’n korte geschiedenis heeft. De “afgescheiden” school van (de in zwaar Zeeland nog steeds geëerde) dominee Pieter van Dijke bijvoorbeeld was zelfs zo succesvol dat het gemeentebestuur zich genoopt zag deze in 1862, kort na de oprichting, over te nemen en er een “openbare” van te maken, terwijl de kwijnende bestaande openbare werd opgeheven en de oude bovenmeester daarvan ontslagen (pp. 17 en 39). Zoals in zoveel streken in Nederland, lichtte dus ook hier de gemeente onbekommerd de hand met de onderwijswet van 1857, die immers “neutraal” openbaar onderwijs eiste. Pas in 1949 kwam aan deze situatie een eind door de oprichting van de bijzondere Julianaschool, wat de openbare school eindelijk wel neutraler maakte, maar tegelijk decimeerde.

 Samen met de vele foto’s, maken de voorwoorden, bijbelcitaten en meditaties uit de verschillende betrokken bevindelijk-kerkelijke hoeken en ook de talrijke egodocumenten dit boek tot een curieus geheel. De hoofdtekst van Kempeneers is leesbaar en voor de Fluplander ongetwijfeld boeiend.

 Johan C. Sturm