150205. Boekbespreking

J.D.C. Branger Twee eeuwen voor de klas. Lerarenopleiding basisonderwijs Haarlem. Verleden‑heden‑ toekomst PABO Haarlem 1795‑1995, Haarlem 1995.ISBN 90‑6076394‑7.

De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen staat aan de wieg van de eerste kweekschool in ons land. Aandacht voor opvoeding en onderwijs hield voor het Nut als vanzelfsprekend in aandacht voor de professionalisering van het beroep van onderwijzer. De geschiedenis van de kweekschool te Haarlem, de opleiding tot onderwijzer aan de lagere school, begint in 1795, in het eerste jaar van de Bataafse republiek. De oprichting is een initiatief van de Haarlemse afdeling en de school opende in 1796 haar deuren. Het is in het bijzonder aan PJ. Prinsen, de man die in 1801 directeur werd van de school, te danken, dat de Haarlemse kweekschool nationale faam verwierf. Prinsen zou uitgroeien tot een belangrijke onderwijshervormer. De (weder)opbouw van het openbaar onderwijs in de periode na de Franse bezetting leverde de kweekschool in 1816 de status op van Rijkskweekschool en bekostiging door de overheid; voortaan stelde de regering beurzen beschikbaar voor de toegelaten kwekelingen.

De Haarlemse kweekschool is een school met een markante geschiedenis en lange tijd een voortrekkersrol, zo meent de huidige voorzitter van het College van Bestuur in het voorwoord. Hij heeft gelijk. De plaats die deze opleiding in Nederland innam in de vorige eeuw, de in onderwijskringen bekende persoonlijkheden die hier ooit werkten of werden gevormd, dit alles moet toch het hart van historisch geïnteresseerden sneller doen kloppen? Helaas, de schrijver van dit jubileumboek is er niet door gegrepen. Plichtmatig heeft hij zich door gedenkboeken heen gewerkt, beleidsdocumenten doorgeworsteld, interne nota's vol onderwijskundig jargon nog eens ter hand genomen en vervolgens zijn verzamelde aantekeningen aan elkaar geplakt, zonder sprankje oorspronkelijkheid, zonder overzicht op de materie en bovendien zonder tekstverwerker. Welke vragen heeft de auteur zich gesteld voordat hij aan deze opdracht begon?, zo heb ik me vaak afgevraagd bij het doornemen van dit boek. En welke lezer wordt wijzer van deze wonderlijke lappendeken?

De uitgever heeft met de opmaak daar nog een schepje bovenop gedaan: rommelig en de vele zwart‑wit foto's zijn van een matige kwaliteit. Als bladerboek voor reunisten is het om die reden ook al niet geslaagd. Een school met een markante geschiedenis verdient beter.