140205. Boekbesprekingen

Mieke van Baarsel Scholen voor de werkende stand. De geschiedenis van de Vereniging voor Beroepsonderwijs Amsterdam, voorheen Vereniging Maatschappij voor de Werkende Stand afdeling Ambachtscholen (Technische Scholen) (+ bijlage). Amsterdam 1996. ISBN 90 9009167 X.

De LTS bestaat niet meer. De opvolger van de ambachtschool heeft plaatsgemaakt voor het voorbereidend beroepsonderwijs (VBO). Hoe dat gekomen is, wordt door Van Baarsel geschetst aan de hand van de geschiedenis van enkele Amsterdamse LTS'en. Het gaat hier om de scholen van de Vereniging Beroepsonderwijs Amsterdam, een vereniging voortgekomen uit de Maatschappij voor de Werkende Stand. Die Maatschappij stichtte in 1861 te Amsterdam de eerste ambachtschool van Nederland. Er volgde nog vijf scholen. Een kort historisch overzicht over de periode 1854‑1979, eerder verschenen ter gelegenheid van het 125‑jarig bestaan, is als bijlage aan deze uitgave toegevoegd. In 1994 was de rol van de Vereniging Beroepsonderwijs Amsterdam uitgespeeld. De laatste scholen onder haar bestuur fuseerden en kwamen onder ander bestuur.

De opkomst en teloorgang van de ambachtschool vormen een gedenkwaardige episode uit de recente onderwijsgeschiedenis. Dit is dan ook een onderwerp dat een evenwichtige analyse verdient tegen de achtergrond van relevante ontwikkelingen in de samenleving. Maar dat was natuurlijk niet de opzet van de terugblik die nu is verschenen. Daarin wordt met spijt afscheid genomen van de LTS. Van Baarsel beschrijft hoe het lager beroepsonderwijs wordt vermalen en tegelijk houdt ze de opvatting staande dat het lbo niet verloren mag gaan. Verbittering voert dan de boventoon. De auteur deelt schimpscheuten uit aan een reeks van buitenstaanders die, beter dan de werkers in de scholen zelf, meenden te weten welke richting de LTS in moest slaan. De (rijks)overheid krijgt er herhaaldelijk van langs. revolutionair geinspireerde onderwijsvernieuwers zijn een goede tweede. De lezer moet het zeurderige toontje maar voor lief nemen, want verder is het een informatief en goed geschreven boekje. Meer aandacht voor wat de LTS'en (wèl) hebben bereikt en voor de maatschappelijke carrière van haar leerlingen zou in deze terugblik op zijn plaats zijn geweest.

Een eeuw vakopleiding in Amsterdam (herdruk) is aardig, zonder pretenties in elk geval. Het boekje telt 40 bladzijden en veel illustraties. Het is een gedenkschrift "waarin het prettig is te bladeren en nuttig om er hier en daar eens wat in te lezen". Een goed idee om dat opnieuw uit te geven. Te samen met Scholen voor de Werkende Stand en het bijgevoegde historisch overzicht is dit waardevolle documentatie over de Maatschappij van de Werkende Stand.

AJ