110307. boekbespreking

Marieke van Doornick, Erika Kuijpers De geschoolde stad. Onderwijs in Amsterdam in de Gouden Eeuw. Amsterdam 1993 (Amsterdamse Historische Reeks nr. 27). ISBN 90‑73941‑091. Bij de aankondiging eerder dit jaar van de tentoonstelling De geschoolde stad is al gewezen op de (toen nog te verschijnen) gelijknamige publikatie. Dat is een alleraardigst boekje geworden van zo'n negentig bladzijden, verzorgd uitgegeven en voorzien van zwart‑wit foto's. Op basis van literatuuronderzoek wordt het verhaal over de verschillende soorten onderwijs in de stad vlot en beknopt verteld. Amsterdam was in de Gouden Eeuw getuige van grote veranderingen op het gebied van handel en nijverheid, kunst en cultuur. In deze periode van expansie werden er hogere eisen gesteld aan het opleidingsniveau van de handwerkslieden en de koopmannen. Daarnaast vond de Hervormde Kerk dat iedereen zelf de bijbel en de catechismus moest kunnen lezen.

Na een informatieve inleiding over dezeventiende eeuwse denkbeelden over opvoeding en onderwijs behandelt het boek de verschillende vormen van lager beroeps- en voortgezet onderwijs. De lezer komt in kort bestek veel te weten onder meer over de leerjaren van een gezel bij een meester van een het ambachtsgílde: de opleiding tot chírurgijn, tot kunstschilder, voor de zeevaart. Toeschouwers bij een anatomische les waren gewaarschuwd: "Niemand en sal  van het  lichaam iets mogen wegdragen, op de verbeurte van ses guldens." (AJ)