50403. Boekbespreking

W H. Mijnhardt en A.J. Wichers. Om het algemeen volksgeluk. Twee eeuwen particulier initiatief 1784‑1984. Gedenkboek ter gelegenheid van het tweehonderdjarig bestaan van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Edam 1984.

 De aktiviteiten van het eerbiedwaardig genootschap uit de titel op het terrein van onderwijs en volksontwikkeling beslaan inmiddels een periode van meer dan tweehonderd jaar. De viering van de oprichtingsdatum, een vijfentwintigjaarlijks terugkerend ritueel, heeft ditmaal een fraai verzorgd boekwerk opgeleverd.

Het omvangrijke eerste deel van het gedenkboek beschrijft chronologisch de werkterreinen (onderwijs, bibliotheek, lezingen, sociale zorg, spaarbanken). De negen bijdragen in het tweede deel gaan over uiteenlopende aspekten van deze nationale instelling, onder meer over de vroege geschiedenis van dit genootschap en het cultuur‑en beschavingsideaal dat de eerste periode van zijn bestaan kenmerkte; het Nut en het christelijk geloof; het tekenonderwijs; denkbeelden over ekonomie; Philip‑Kohnstamm. Het derde deel bevat een uitvoerige documentatie (o.a. archieven, bibliografie van werken uitgegeven door het Nut, literatuur over het Nut) en is in feite een regelrechte uitnodiging om in de archieven te duiken.

Uit het voorwoord is op te maken dat de redacteuren, noodgedwongen, van een voorgenomen opzet van het gedenkboek zijn afgeweken; voor het tweede deel waren meer bijdragen gepland. Er zijn natuurlijk talloze onderwerpen te noemen die binnen dit deel een plaats (hadden) kunnen vinden. Maar hopelijk hoeven we niet te wachten tot het jaar 2034 op een vervolg van deze publikatie. Het lijkt mij zinvol dat de Maatschappij, naast haar taken gericht op aktuele ontwikkelingen, onderzoekers aanmoedigt tot verdere studie van haar eigen lokale of regionale verleden. De Maatschappij zou daartoe een organisatorisch, en zo mogelijk financieel, kader moeten bieden dat dergelijk onderzoek stimuleert en coördineert. Overigens, wat mij betreft mag de eerstvolgende uitgave van het Nut grotendeels uit foto's bestaan, want daar is eerlijk gezegd in dit boek te zuinig mee omgesprongen. (AJ)