220103. Meester Florian met zijn leerlingen door Daan Thoomes

Tijdens een vakantie in Zwitserland bezocht ik het Kirchner Museum in Davos. Er was een tentoonstelling ingericht over de beeldhouwkunst van Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938). Heel interessant en in zekere zin een ontdekking, want Kirchner was tot dusverre voornamelijk bekend als schilder. Naar nu blijkt neemt zijn `plastische Werk' eveneens een belangrijke plaats in. De afgelopen jaren zijn er in diverse musea soortgelijke tentoonstellingen geweest zoals over de sculptuur van Picasso en Matisse.

Maar wat heeft dit alles nu met schoolgeschiedenis te maken? Dat kwam aan het eind van de expositie. Daar hing namelijk een langwerpig beschilderd houten reliëf dat Kirchner - in 1936 - had vervaardigd voor een nieuw schoolgebouw in Davos Frauenkirch. Daar was het boven de ingang aangebracht, een zogenaamd deurstuk of sopraporte. Het is een figuratieve voorstelling. Kirchner behoorde tot de groepering Die Brucke die bekend stond om zijn expressiefrealistische kunst.

In het midden staat schoolmeester Batschi die voorleest. Twee zittende leerlingen steken hun vinger op, een meisje rekent op haar vingers, en een jongen aan de zijkant schijnt te schrijven of te tekenen. Volgens de tentoonstellingscatalogus zou dit jongetje Kirchners laatste zelfportret kunnen zijn. Hij vertelde van zichzelf dat hij vanaf zijn derde levensjaar het liefst van alles tekende.

Het houten reliëf maakt een vrolijke indruk en geeft de bezoeker van de school alvast een voorproefje van wat hem in de school te wachten staat. Een harmonisch plaatje dat later ook wel als illustratie heeft gediend voor boekomslagen van onderwijskundige publicaties. Geen loodzware, moraliserende spreuk aan de gevel waar de leerlingen letterlijk onderdoor moesten lopen maar een uitnodigend tafereeltje van gezamenlijk leren. In dit opzicht dus een traditie waarmee werd gebroken. Overal elders in Europa ontstonden in diezelfde periode vernieuwingsscholen waarop wellicht soortgelijke afbeeldingen zijn aangebracht. Het zou aardig zijn om daarvan voorbeelden te kunnen geven met hulp van de lezers van dit blad.