160403. Juffrouw De Boer  door  Agnes Jonker, 1998 nr. 4

Waarschijnlijk vanwege haar geringe lengte gaf juffrouw let gymles aan bijna alle eerste en tweede klassen: de kleinste juf bij het kleinste grut. Een vrolijk mens die een buffer vormde tussen de speelsheid van de, jonge meiden en de ernst van het  middelbare‑schoolleven. Maar aan die lessen van juffrouw let kwam onherroepelijk een einde. En de angstige vraag die dan volgde, was natuurlijk: 'wie krijgen we volgend jaar?'.  Mijnheer Van Boxtel was vermaard om zijn humor, juffrouw De Boer  stond bekend als streng, zéér streng. Beide gaven uitstekend les. In mijn derde jaar werd het De Boer. Ze moet een jaar of vier‑en‑zestig zijn geweest toen wij haar kregen, maar aan haar krachtige manier van lo­pen was dat niet af te zien. Kaarsrecht, haar voeten geschoeid in buig­zame, degelijke stappers, beende zij door de drukke gangen van het schoolgebouw als Mozes door de Rode Zee. De menigte week als het water uiteen om haar doorgang te verlenen. Zag zij haar weg geblok­keerd dan wees een plotseling ingevallen stilte de boosdoener .drei­gend op haar wangedrag. Het was een mengeling van ontzag en angst die van werkelijk iedereen een onderdanige leerlinge maakte; er was geen ander op school die dat voor elkaar kreeg. Angst had je voor haar schampere, bijtende opmerkingen tijdens de les. Zelfs het lenigste meisje ontsnapte niet aan haar sarcasme en was, als het zo uitkwam, weinig meer dan een hopeloze kruk. Het was daarom niet verwonderlijk dat al mijn klasgenoten en ik enkele weken  na het begin van haar lessen er in slaagden het hoge plafond te berei­ken met touwklimmen. Alleen al de manier waarop ze je aankeek, ze joeg je gewoon naar boven, en wie, zo'n twee meter boven de grond, begon te huilen, kon rekenen op een minachtende imitatie. Nee, dikke vrienden werd je niet gauw met 'de boerin', zoals haar bijnaam luidde. Je koesterde respect, gevoed door een fikse scheut angst. Respect voor 'de boerin' dankte zij niet in de laatste plaats aan haar reputatie als deelnemer aan de Olympische Spelen. In Parijs (1924), Amsterdam (1928) en Los Angeles (1932) vertegenwoordigde zij Ne­ derland. In de Verenigde Staten werd zij zesde in het onderdeel scher­men, floret individueel. AI was dat vele, vele jaren geleden, ook bij het  ouder worden was die faam haar bij gebleven. In haar schaarse goed­moedige buien kon zij met enthousiasme vertellen over die periode. Zoals die keer dat zij, destijds ooggetuige, beeldend verhaalde over een schoonspringster die tijdens de training plat op haar buik neer­ kwam en deze val niet overleefde. Mijn maag keerde zich om. De aan­blik van ingewanden die naar buiten gulpten, zag ik onlangs uitvergroot terug in televisiebeelden over aangespoelde potvissen aan de Neder­landse kust. Het was voor ons allemaal duidelijk: haar glorietijd lag vóór de Tweede Wereldoorlog.

Begin jaren tachtig ontmoette ik haar op een reunie van m'n oude school. De tachtig jaar was zij inmiddels gepasseerd. Iedereen die op haar toeliep, werd met een stralende lach begroet. Die vriendelijkheid ‑ niet treiterig, maar welgemeend‑ paste eigenlijk niet bij haar persoon; wèl bij haar leeftijd, vermoed ik. Ik wilde wat met haar praten, gaf haar een hand en noemde mijn naam. "Ben jij van vóór de oorlog?", vroeg ze lachend, mijn leeftijd wat al te rekkelijk inschattend. Ik schudde mijn hoofd. "Oh, jammer, maar ik kan me alleen de meisjes van vóór de oorlog nog herinneren", zei ze verontschuldigend.

 *Dit verhaaltje verscheen eerder op de Achterpagina van NRC‑Handels­blad (10 februari 1998).