40304. Schoolgebruiken toen en nu. De stoetboom vervolg

In het eerste nummer van dit jaar vond u een artikeltje over het gebruik van de stoetboom in de Gemeente Uithuizermeeden. Onlangs vonden wij in het boek '125 jaar Onderwijs in Bedum' (uitgegeven door Profiel in Bedum) het volgende:

'Van de eerste schooldag herinnert Aafke zich de boom op (de schoolzolder. Aan die boom groeide lekkers, bijvoorbeeld zakjes noten, heette het. Op de eerste schooldag kregen de kinderen zo'n zakje met lekkers mee naar huis. Bij navraag blijkt dat de ouders daarvoor moesten zorgen. Tot op de dag van vandaag herinnert Aafke zich dat zij vanwege de armoe thuis niets meekreeg.

Dat onrecht voelt ze ('Ik kan er nog wel om huilen') drieëntachtig jaar later nog, ondanks het feit dat ze de volgende dag een grote koek meekreeg. Ach... en hierin reageren zowel arme als welgestelde kinderen gelijk, want horen we onze vijfenzeventigjarige prinses Juliana in een interview niet verzuchten dat zij als kind tijdens een kinderfeest geen vlaggetje kreeg en alle andere kinderen wel. Ook haar conclusie luidt, dat zoiets tegenwoordig niet meer zou passeren.

De boom op zolder: tegenwoordig gebruikt men in augustus de stoetboom. We weten niet precies wanneer de boom op zolder is vervangen door de stoetboom. Vermeldenswaard lijkt dat zowel de boom op zolder als de stoetboom teruggevoerd lijken te kunnen worden naar religieuze gebeurtenissen omstreeks Pasen in de RoomsKatholieke Kerk.

Vroeger werd in de Rooms-Katholieke Kerk op Palmzondag onder de Hoogmis een palm gewijd. Iedere kerkganger kreeg naafloop van de dienst een bosje mee. Die takjes dienden om huis en veld te beschermen. We veronderstellen dat de palm waarvan iedereen een bosje meekreeg, de vermeende boom op zolder is geworden, wiens 'vruchten' de eerste schooldag in April voor de kinderen aantrekkelijker maakten.

Het tweede verhaal slaat op de zogenaamde palmpaas, een met palmtakken en papieren vlaggetjes versierde stok waaraan een krans en een vogel van brood of koek gestoken zijn. In bepaalde delen van ons land wordt deze palmpaas op Palmzaterdag of Palmzondag door kinderen rond gedragen. We nemen aan dat de palmpaas de stoetboom is geworden.

K. ter Laan vermeldt in zijn woordenboek over de stoetboom: 'De kinderen krijgen op hun eerste schooldag een 'stoetboom', een struikje, met klompjes deeg eraan, die de bakker gebakken heeft. Het heet, dat ze bij meester op zolder gegroeid zijn.' Op onze school zijn de stoetbomen versierde boomtakken met snoeperij en puntbroodjes.'

(door de redaktie enigszins verkort.)

De redaktie